Một cuộc chiến pháp lý về ai là người sở hữu một siêu du thuyền sang trọng đã cho thấy sự khó khăn trong việc phong tỏa tài sản của Nga kể từ khi cuộc chiến tranh Ukraine bùng phát.
Khi các phóng viên của BBC tiến hành điều tra vụ siêu du thuyền Alfa Nero, trị giá 54 triệu bảng Anh, chúng tôi đã được dẫn đến một công ty ở Anh, có cơ sở pháp lý để giúp cho phép nhà tài phiệt này có thể nói siêu tài sản như vậy không thật sự do ông ta sở hữu.
Vào tuần này, một vụ kiện được khởi động lại ở đảo Antigua. Vụ kiện này được con gái của tỷ phú Nga Andrey Guryev tiến hành để thách thức chuyện tịch thu siêu du thuyền Alfa Nero.
Chính phủ của hòn đảo này muốn bán chiếc siêu du thuyền và giữ số tiền bán được. Hòn đảo này cũng thậm chí sửa đổi luật trước phiên đấu giá siêu du thuyền này hồi tháng Sáu.
Cuối cùng thì chiếc siêu du thuyền được cựu CEO của Google, ông Eric Schmidt mua lại với giá 54 triệu bảng Anh, nhưng ông hiện đã rút khỏi phi vụ này trong bối cảnh bất ngờ xuất hiện các thách thức pháp lý, bao gồm một vụ kiện của con gái tỷ phú Guryev.
Bà tuyên bố là người trưởng thành thừa kế duy nhất của quỹ tín thác sở hữu chiếc du thuyền, thay vì người cha tỷ phú của mình.
Khi tiến hành điều tra vụ kiện này, BBC đã phát hiện khoảng 500 triệu bảng Anh có liên quan đến nhà tỷ phú Nga đang nằm trong danh sách cá nhân bị trừng phạt.
Điều này cũng giúp tiết lộ cách các cơ cấu ủy thác, được quản lý hợp pháp bởi một công ty Anh trong nhiều năm, đã cho phép ông Guryev tuyên bố, vào thời điểm ông bị xử phạt, rằng những chiếc du thuyền và tài sản ở London – mà BBC xác định – hoàn toàn không thuộc về ông.
Mối liên hệ với Điện Kremlin
Trong một chuyến tham quan ở cảng Falmouth độc nhất trên đảo Anigua, một nhân viên của cảng đã nói về nhiều đặc tính của siêu du thuyền Alfa Nero, nhưng khi chúng tôi hỏi ai sở hữu nó thì ông ấy đổi giọng.
“Tôi không biết,” ông nói, ông nhìn xuống boong tàu trắng sáng, lót bằng gỗ tếch.
Trước khi chiếc du thuyền này bị tịch thu hồi tháng Tư, chính phủ Mỹ nói nó đã thuộc về ông Guryev, người mà phía Mỹ gọi là “một cộng sự thân cận được biết đến” của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Bộ Tài chính Mỹ gọi ông Guryev thuộc một phần trong nhóm “giới tinh hoa có liên hệ với Điện Kremlin” người đã “mang lại nguồn thu đáng kể cho chế độ của Nga”.
Ông Guryev đã làm giàu từ PhosAgro, một công ty phân bón mà ông là nhà đồng sáng lập sau khi Liên Xô tan rã.
Trước khi công ty PhosAgro được niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán London vào năm 2011, ông Guryev đã mua Witanhurst Estate, một dinh thự xuống cấp theo phong cách Georgian và biến nó trở thành một trong những tài sản đắt giá nhất ở London, ước tính trị giá 300 triệu bảng Anh.
Theo tài liệu từ Cơ quan đăng ký kinh doanh Vương quốc Anh tập hợp vào tháng Năm thì Witanhurst Estate, cùng với Alfa Nero, thật sự có liên quan đến gia đình ông Guryev, thông qua một địa chỉ ở đảo Guernsey thuộc Anh.
Và chúng không phải là những tài sản có giá trị duy nhất có liên quan đến hòn đảo này trong quần đảo Channel.
Luminosity là một trong những siêu du thuyền động cơ hybrid lớn nhất trên thế giới, dài 107,5 mét. Du thuyền này có bãi đáp trực thăng cùng với một hồ bơi riêng và bồn tắm jacuzzi, cùng với hàng chục nhân viên.
Không lâu sau khi Nga tiến hành xâm lược Ukraine, chiếc Luminosity đã rời khỏi cảng ở Ý, đến quốc gia Montenegro, không thuộc EU vào ngày 10/03.
Đây là ngày sau khi con trai của ông Guryev nằm trong danh sách trừng phạt của EU.
Khi giới chức chính phủ lên du thuyền, họ phát hiện chiếc du thuyền to lớn này cũng có liên quan đến cùng một địa chỉ tại đảo Guernsey.
‘Không phải khách hàng của chúng tôi’
Khi đến địa chỉ đó, chúng tôi phát hiện các văn phòng khiêm tốn của một công ty quản lý tài sản có tên gọi Opus Private.
Trên trang web, công ty này nêu đã giúp đỡ “một vài những cá nhân giàu có nhất trên thế giới để quản lý và bảo vệ tài sản của họ”.
Cùng với các tài sản khác, bao gồm căn penthouse trị giá 50 triệu bảng Anh ở London, chúng tôi đã thống kê danh mục tài sản của gia đình Guryev là hơn 500 triệu bảng Anh, tất cả cùng có liên quan đến công ty này.
Chúng tôi cũng đã xem được những tài liệu cho thấy mối liên hệ này đã kéo dài trong ít nhất một thập niên.
Quay trở lại đảo Antigua, vẫn còn đó mối liên hệ với ít nhất một số thành viên trong gia đình của Guryev.
Các tài liệu của tòa án mà chúng tôi xem được cho thấy Opus Private có liên quan đến một vụ kiện nhưng ngăn được việc Alfa Nero bị đem đi đấu giá.
Điều quan trọng cần lưu ý là việc tiếp tục làm việc cho một cá nhân bị trừng phạt với sự cho phép của chính phủ là hợp pháp và con gái của ông Guryev chưa bị Anh, EU hay Mỹ trừng phạt.
Các tài liệu của tòa án nêu chi tiết quyền sở hữu siêu du thuyền được gắn với một quỹ tín thác, mà một thẩm phán ở Antigua cho rằng ông Guryev vẫn thực hiện một mức độ kiểm soát nào đó.
Chúng tôi cũng biết rằng đã có sự thay đổi về người thừa hưởng quỹ tín thác, nhưng chúng tôi không thể độc lập xác minh liệu chuyện này diễn ra khi nào. Nếu sau khi các lệnh trừng phạt được áp đặt, thì điều này là bất hợp pháp, nhưng nếu trước đó, thì không.
Cả con gái của ông Guryev và Opus đều nói với chúng tôi là chuyện này diễn ra trước khi cha của cô bị trừng phạt.
Opus khẳng định ông Guryev không phải là khách hàng của họ khi không còn là người thụ hưởng quỹ tín thác nữa.
Nhưng công ty cho biết họ đã thông báo cho chính quyền Anh và Guernsey về các tài sản ủy thác mà họ coi là bị đóng băng theo lệnh trừng phạt của Anh đối với ông Guryev. Quỹ này cho biết họ coi những tài sản này là bị phong tỏa vì mặc dù ông Guryev không phải là người thụ hưởng quỹ tín thác nhưng ông được coi là có “quyền kiểm soát” quỹ này theo luật trừng phạt của Anh.
Ukraine có cách tiếp cận rất khác biệt
Những tài sản này đang được theo dõi sát sao tại Ukraine, khi tổn thất chiến tranh ước tính hơn mức 300 tỷ bảng Anh, và đang tiếp tục tăng lên.
“Chúng tôi đã tịch biên các tài sản thuộc về những cá nhân Nga,” Vlad Vlasiuk, một cố vấn về các lệnh trừng phạt của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói.
Không chỉ Ukraine áp lệnh trừng phạt lên khoảng 9.000 cá nhân và các công ty, Kyiv còn đi xa hơn trong hầu hết các đồng minh của mình khi chuyển từ đóng băng sang tịch thu tài sản. Trong số các cá nhân nằm trong danh sách trừng phạt của Ukraine là ông Guryev, con trai, vợ và con gái của ông ta.
“Chúng tôi nghĩ rằng ông Putin đang vũ khí hóa ngành [công nghiệp] phân bón và đe dọa đến toàn bộ thế giới xét về khía cạnh an ninh lương thực toàn cầu. Chúng tôi không muốn chuyện đó xảy ra,” ông Vlasiuk nói.
Kể từ khi các lệnh trừng phạt bị áp đặt, cha con Guryev đều đã từ chức tại công ty PhosAgro, nhưng gia đình này vẫn là các cổ đông chính.
Công ty này – hoạt động trên toàn cầu – đã ghi nhận mức doanh thu bán hàng kỷ lục kể từ cuộc xâm lược Ukraine và thậm chí ông Guryev đã gặp ông Putin hồi tháng Tư để thảo luận về ngành công nghiệp phân bón.
Ông Vlasyiuk muốn nước Anh đi xa hơn xét về vấn đề tài sản bị đóng băng có liên quan đến ông Guryev: “Tôi nghĩ những tài sản này nên bị tịch thu và sau đó chuyển đến Ukraine.”
Chúng bao gồm dinh thự Witanhurst và tòa penthouse năm tầng nhìn ra sông Thames, trị giá ước tính 50 triệu bảng.
“Những đồng tiền này sẽ được dùng để cải tạo Ukraine và sẽ gửi đi một thông điệp quan trọng,” ông nói.
Lập trường của của chính phủ Anh là giữ những tài sản bị đóng băng cho đến khi Na chi trả tiền đền bù cho tổn thất chiến tranh đã gây ra cho Ukraine.
Cả cơ quan chịu trách nhiệm cho các lệnh trừng phạt, Bộ Tài chính là Bộ Ngoại giao và Phát triển Anh đã không phản hồi trước những câu hỏi cụ thể của BBC về những tài sản của gia đình Guryev tại Anh.
Một người phát ngôn của ông Guryev nói không có “căn cứ hợp pháp và thích hợp” nào cho các lệnh trừng phạt nhằm vào ông.
Opus Private nói với chúng tôi: “Các quỹ tín thác có cấu trúc pháp lý, và việc sử dụng là hợp pháp. Opus đã cung cấp các dịch vụ tín thác dành cho, và vì lợi ích, của những người thụ hưởng theo lựa chọn về cấu trúc của quỹ tín thác.”
“Điều này mang đến cho các dịch vụ quỹ tín thác này tuân thủ các luật pháp hiện này,” theo Opus.
Tường thuật bổ sung do Yordan Tsalov thực hiện.
