9 tháng 2 2024
Đã từng có thời điểm cái tên Prabowo Subianto khiến hầu hết người Indonesia cảm thấy sợ hãi.
Nhưng giờ đây, các cử tri trẻ dường như bị quyến rũ bởi màn lột xác khéo léo của vị Bộ trưởng Quốc phòng.
Vị cựu chỉ huy lực lượng đặc nhiệm nóng như lửa này từng bị cáo buộc vi phạm nhân quyền và liên quan đến nhiều vụ mất tích giờ đây đã hóa thân thành một ông nội dễ thương được chế ảnh meme.
“Tuy lớn tuổi hơn rất nhiều, nhưng ông ấy có thể hòa nhập với thế hệ chúng tôi,” Albert Joshua, 25 tuổi, một người ủng hộ ông Prabowo, nói.
Giờ đây, ông Prabowo,72 tuổi, đang tranh cử để kế nhiệm Tổng thống Joko Widodo (còn được gọi là Jokowi) khi nền dân chủ có dân số lớn thứ ba thế giới tổ chức bầu cử vào ngày 14/2.
Ông hứa sẽ mang lại thêm sự ổn định và phát triển kinh tế mà ông Widodo, hay Jokowi, đã thúc đẩy trong thập kỷ cầm quyền của mình.
Cho đến nay, các cuộc thăm dò cho thấy ông Prabowo đang dẫn trước các đối thủ trẻ hơn của mình là ông Ganjar Pranowo và ông Anies Baswedan.
Hai người này đều ở độ tuổi 50 và có kinh nghiệm điều hành các tỉnh quan trọng của Indonesia với tư cách thống đốc. Các chiến dịch của họ tập trung vào vấn đề an ninh việc làm, cơ sở hạ tầng và vai trò ngoại giao lớn hơn cho Indonesia.
Ứng cử viên phó tổng thống của ông Prabowo là con trai cả của Tổng thống Joko Widodo, ông Gibran Rakabuming Raka. Đây là lựa chọn được nhiều người coi là phê chuẩn ngầm của Tổng thống, dù ông chưa chính thức đề cử bất kỳ ai, kể cả ứng cử viên đảng mình là ông Pranowo.
Nhưng viễn cảnh ông Prabowo lên nắm quyền cũng khiến nhiều người lo ngại.
Họ nói rằng ông chưa bao giờ chịu trách nhiệm về những vụ bắt cóc và sát hại các sinh viên hoạt động dân chủ cách đây nhiều thập kỷ.
Một cử tri trẻ, không muốn nêu tên, cho biết cô “rất sợ” ông sẽ thắng: “Nếu ông ấy đã có thể tiếp tay cho việc đàn áp tiếng nói thì bây giờ ông ấy sẽ trực tiếp làm điều đó nếu được bầu.”
” Sự dễ thương” khó có thể tạo nên một nhà lãnh đạo đủ tiêu chuẩn, cô nói. “Nếu đó là cách bạn chọn người lãnh đạo, bạn nên bầu cho mèo con.”
“Biệt đội gemoy” yêu mèo của Indonesia
Mèo cũng là một phần trong chiến dịch truyền thông xã hội của ông Prabowo.
Chú mèo Bobby màu nâu trắng của ông có tài khoản Instagram được quản lý tốt, luôn mô tả ông là một “người yêu nước”.
Ngoài ra cũng có những video TikTok khi ông Prabowo thực hiện động tác biểu tượng của mình – một điệu nhảy vụng về trên sân khấu – hoặc “bắn tim” về phía khán giả.
Nhiều người cuồng nhiệt đã đặt cho ông biệt danh “gemoy”, biệt danh đầy âu yếm dành cho những gì đáng yêu. Còn họ tự gọi mình là “biệt đội gemoy”.
Mạng xã hội là trở thành công cụ chính trong hoạt động tiếp cận cử tri của ông Prabowo. Thế hệ Millennials và Gen Z chiếm hơn một nửa trong số 205 triệu cử tri Indonesia đủ điều kiện bầu cử, họ cũng chiếm phần lớn của 167 triệu người Indonesia sử dụng mạng xã hội.
Theo dữ liệu của Meta, tài khoản Facebook cá nhân của ông Prabowo cùng các tài khoản liên kết chính thức đã chi 140.000 USD (3.4 tỉ VND) cho quảng cáo trong ba tháng qua.
Con số này gần gấp đôi số tiền chi tiêu của ông Pranowo và gấp ba lần so với ông Baswedan.
“Tôi bây giờ hiếm khi nhìn thấy hình thật của ông Prabowo “, Yoes C Kenawas, nghiên cứu viên tại Đại học Atma Jaya, cho biết. Thay vào đó, internet, phòng khách và đường phố tràn ngập hình ảnh ông Prabowo dưới dạng một nhân vật hoạt hình mũm mĩm.
“Hóa thân mới này… lan tràn khắp Indonesia”, ông Kenawas nói. “Đó là cách họ làm hình ảnh ông ấy trở nên nhẹ nhàng. Tới nay, cách làm này khá thành công.”
Người phát ngôn của chiến dịch tranh cử của ông Prabowo cho biết họ chỉ đang cố gắng thu hút những người trẻ tuổi thông qua một chiến dịch “vui nhộn”:
“Chính trị có thể được truyền tải thông qua nhiều phương pháp khác nhau… ý tưởng này không tồi,” Dedek Prayudi nói.
Rahayu Sartika Dewi, một cử tri Gen Z, cho biết cô bị thu hút bởi kế hoạch phát triển năng lượng tái tạo và lĩnh vực nông nghiệp của ông Prabowo. Cô gọi chiến dịch này “rất dễ thương, vui vẻ và dễ gần… không hề nặng nề như những năm trước”.
Ông Prabowo đã ứng cử tổng thống và thất bại vào năm 2014 và 2019. Nhưng chiến dịch lần này có sự khác biệt đáng kể.
“Theo logic, ông Prabowo thất bại một phần là do hình ảnh mạnh mẽ và phong cách hùng biện nảy lửa của ông đã khiến một phần cử tri xa lánh”, Tiến sĩ Eve Warburton, Giám đốc Viện Indonesia thuộc Đại học Quốc gia Australia, cho biết.
Sự cai trị của tướng Suharto
Ông Prabowo cũng đang nhắm tới thế hệ những người không có ký ức về thời kì đỉnh cao quyền lực của ông.
Đó là thời kì độc tài của ông Suharto, người buộc phải thôi chức vào năm 1998. Triều đại 32 năm này được nhiều người Indonesia đánh giá rằng đã giúp hiện đại hóa đất nước, nhưng cũng là thời kỳ đàn áp tàn bạo và có nhiều đổ máu.
25 năm sau, cử tri trẻ nói rằng họ sẽ đánh giá ông Prabowo dựa trên cách ông giải quyết vấn đề thất nghiệp và chi phí sinh hoạt. Ông đã hứa sẽ tạo ra 19 triệu việc làm mới trong năm năm tới.
“Tôi biết các nhà hoạt động vẫn lên tiếng… nhưng đã đến lúc chúng ta phải gác lại điều đó,” anh Joshua nói.
Chiến dịch của ông Prabowo đã phủ nhận cáo buộc, mặc cho việc ông đã bị quân đội thải ngũ do những cáo buộc liên quan tới vụ mất tích của các nhà hoạt động.
Năm 2014, ông nói với Al Jazeera rằng ông đã ra lệnh bắt cóc họ nhưng chỉ làm theo lệnh của cấp trên.
Trong những tháng gần đây, những video quay cảnh những người khóc lóc, bày tỏ sự đồng cảm và tuyên bố ông đã bị “đối thủ hãm hại” bắt đầu xuất hiện.
Trong đó thường có sự tham gia của những người trẻ tuổi. Một số nhà quan sát bầu cử nghi ngờ rằng liệu họ có phải là những người ủng hộ chân chính hay không.
Cô Dewi nói việc ông được đề cử chức tổng thống là “bằng chứng” cho thấy ông đã thoát khỏi những cáo buộc.
Sự trở lại phi thường của ông Prabowo
Ông Prabowo sinh ra trong một gia đình chính trị giàu có và là con trai của một nhà kinh tế học nổi tiếng từng phục vụ trong nội các Indonesia.
Ông theo chân cha mình rời khỏi đất nước năm 1957 trong bối cảnh đầy xung đột và có một thập kỷ thời thơ ấu lưu vong ở Châu Âu.
Sau khi trở về quê nhà, ông gia nhập quân đội và nhanh chóng thăng tiến lên chức đại úy của lực lượng đặc nhiệm ưu tú Kopassus của Indonesia.
Trước đó, ông đã bị cáo buộc vi phạm nhân quyền ở đất nước đầy bất ổn Đông Timor, nơi ông từng là thành viên của đơn vị nói trên.
Vai trò của ông trong các hoạt động quân sự cướp đi hàng trăm mạng sống ở Đông Timor chưa bao giờ được chứng minh.
Tuy ông phủ nhận các cáo buộc, những vết nhơ khó phai trên sự nghiệp của ông vẫn còn đó.
Ông kết hôn với một con gái của Suharto và vẫn nằm trong nhóm thân tín của nhà độc tài này.
Khi chế độ của Suharto sụp đổ vào cuối những năm 1990, lực lượng Kopassus bị cáo buộc bắt cóc hơn 20 nhà hoạt động sinh viên chống đối chế độ.
Ít nhất 12 người trong số họ vẫn mất tích và được cho là đã chết. Những người sống sót nói rằng họ đã bị tra tấn.
Ông Prabowo bị buộc thôi ngũ, lưu vong ở Jordan, bị liệt vào danh sách đen của Úc và bị cấm nhập cảnh Mỹ.
Năm 2019, ông trở lại khi được ông Widodo bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng, biến ông từ thù thành bạn.
Bước đi bất ngờ này diễn ra sau chiến thắng bầu cử đầy tranh cãi, khi ông Prabowo đổ lỗi ông thua vì có gian lận, và khi các cuộc biểu tình bạo lực đã khiến tám người thiệt mạng.
“Làm sao chúng ta có thể mong đợi công lý nếu kẻ thủ ác lại trở thành tổng thống?” bà Suciwati, vợ góa của một luật sư nhân quyền nổi tiếng, đặt câu hỏi. Chồng bà, ông Munir Said Thalib, đã dành phần lớn cuộc đời để điều tra những vụ mất tích năm 1998.
Ông đã bị ám sát trên một chuyến bay vào năm 2004. Dù phi công bị kết tội, bà Suciwati không tin đó là toàn bộ sự thật.
“Vị trí tổng thống của Prabowo sẽ là một thất bại lớn của chúng tôi, những gia đình nạn nhân và nhà hoạt động nhân quyền,” bà nói.
Một số người cho rằng sự ủng hộ từ ông Widodo đã giúp ông Prabowo khôi phục hình ảnh.
Ông Kenawas nói thêm rằng phương tiện truyền thông xã hội là “không đủ”, và “không nên đánh giá thấp sự hỗ trợ của bộ máy nhà nước cho chiến dịch của ông ấy [ông Prabowo].
Nhiều người nhắc lại việc con trai ông Widodo – ông Gibran Rakabuming Raka – là ứng cử viên phó tổng thống.
Một tòa án hiến pháp, nơi anh trai của ông Widodo giữ chức chánh án, đã mở đường một cách đầy tranh cãi cho người đàn ông 36 tuổi này [ông Gibran] tranh cử phó tổng thống dù ông chưa đủ tuổi theo luật pháp Indonesia.
Điều khiến nhiều người lo lắng là sự trở lại của ông “Prabowo cũ” – nóng nảy và thất thường.
Theo Tiến sĩ Warburton, một số bài phát biểu gần đây của ông Prabowo có những dấu hiệu cho thấy điều đó.
“Không ai biết Prabowo sẽ điều hành đất nước như thế nào,” bà nói.
“Ông ấy có thể là một tổng thống ‘không can thiệp’, chủ yếu quan tâm đến uy tín, chức vụ và các nghi lễ hơn là trọng trách điều hành. Hầu hết những người hiểu rõ ông đều nhấn mạnh tới cá tính khó đoán của ông ấy. Tính cách này không bao giờ tốt trong quản trị.”
* Tường thuật bổ sung bởi Nicky Widadio và Amahl Azwar
