November 23, 2024
Việc Việt Nam và Indonesia đạt được thỏa thuận phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) vào năm 2022 đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực giải quyết các tranh chấp biển Đông Nam Á. Thỏa thuận này không chỉ góp phần giảm thiểu xung đột song phương mà còn mở ra cơ hội hợp tác đối phó với các yêu sách phi lý của Trung Quốc tại Biển Đông.
Hiệp định EEZ: Giải pháp cho tranh chấp chồng lấn
Thỏa thuận phân định EEZ, vốn phải chờ sự phê chuẩn của cả hai quốc hội, được xem là chìa khóa giải quyết các vùng chồng lấn tại khu vực biển giữa Việt Nam và Indonesia. Từ năm 2009, Indonesia đã tuyên bố sự tồn tại của vùng chồng lấn EEZ giữa hai nước, đặc biệt là quanh khu vực gần quần đảo Natuna – một vùng giàu tài nguyên dầu mỏ và khí đốt.
Mặc dù hai nước đã ký thỏa thuận ranh giới thềm lục địa từ năm 2003, việc phân định EEZ chỉ được thống nhất sau 12 năm đàm phán căng thẳng. Cuối năm 2022, thỏa thuận này đã hoàn tất, trở thành nền tảng để giải quyết các vụ việc như ngư dân Việt Nam bị Indonesia cáo buộc đánh bắt cá trái phép.
Cam kết đẩy nhanh phê chuẩn
Gần đây, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto khẳng định với Chủ tịch nước Việt Nam Lương Cường rằng Indonesia sẽ sớm hoàn tất việc phê chuẩn thỏa thuận EEZ. Gặp nhau bên lề Thượng đỉnh APEC tại Peru, ông Prabowo nhấn mạnh cam kết đẩy nhanh tiến trình và xây dựng các quy định triển khai.
Việt Nam cũng thúc đẩy nhanh việc thực thi thỏa thuận. Thủ tướng Phạm Minh Chính hồi tháng 10/2023 từng kêu gọi Tổng thống Joko Widodo sớm phê chuẩn hiệp định khi gặp ông bên lề Hội nghị ASEAN-GCC tại Ả Rập Xê-út.
Lợi ích kinh tế và địa chính trị từ hiệp định EEZ
Theo luật sư Hoàng Việt, chuyên gia về luật biển, việc phân định EEZ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế như khai thác dầu khí hay đánh bắt hải sản mà còn tạo tiền đề cho sự hợp tác địa chính trị. Trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng gia tăng sức ép với các yêu sách chủ quyền phi lý, một EEZ rõ ràng sẽ giúp tăng cường đoàn kết giữa các nước ASEAN.
Trung Quốc đã mở rộng yêu sách từ “đường lưỡi bò 9 đoạn” sang “đường 10 đoạn,” bao phủ hầu hết Biển Đông, bao gồm cả vùng biển và tài nguyên của Indonesia và Việt Nam. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của Việt Nam mà còn cả khu vực giàu dầu khí Natuna của Indonesia.
Tiền lệ để đối phó với Trung Quốc
Trung Quốc lâu nay áp dụng chiến lược chia rẽ ASEAN bằng cách thúc đẩy các thỏa thuận song phương với từng nước, thay vì đàm phán với cả khối. Chiến thuật này nhằm tận dụng vị thế nước lớn để giành lợi thế trước từng quốc gia Đông Nam Á.
Tuy nhiên, việc Việt Nam và Indonesia thống nhất phân định EEZ và cùng nhau hợp tác khai thác tài nguyên biển có thể trở thành một tiền lệ quan trọng. Theo LS Hoàng Việt, sự phối hợp này không chỉ giảm thiểu các tranh chấp nội bộ mà còn tăng cường khả năng gây áp lực tập thể lên Trung Quốc.
Kỳ vọng vào một Biển Đông ổn định hơn
Hiệp định EEZ giữa Việt Nam và Indonesia không chỉ giải quyết tranh chấp song phương mà còn củng cố mối quan hệ giữa hai nước, tạo cơ hội khai thác chung tài nguyên biển. Quan trọng hơn, nó góp phần xây dựng một mặt trận đoàn kết hơn trong ASEAN để đối phó với các thách thức tại Biển Đông.
Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng từ các yêu sách mở rộng của Trung Quốc, thỏa thuận này là minh chứng cho sự hợp tác hiệu quả giữa các nước Đông Nam Á, hướng đến mục tiêu hòa bình và ổn định trong khu vực.
