Cơ quan Quản lý Hàng không Dân dụng Hoa Kỳ (FAA), ngày 12/01/2024, thông báo tất cả máy bay 737 MAX 9 bị cấm bay cho đến khi nhà sản xuất Boeing cung cấp thông tin chi tiết về sự cố bung cửa máy bay của hãng hàng không Alaska Airlines xảy ra hôm 05/01.
Đăng ngày: 15/01/2024
Báo Pháp Les Echos điểm lại những sự kiện đáng chú ý liên quan đến dòng máy bay này :
08/2011 : Máy bay ra đời và thành công rất sớm
Boeing ra mắt 737 MAX vào cuối tháng 08/2011, thế hệ thứ tư của dòng máy bay một hành lang 737, chiếc máy bay thương mại bán chạy nhất thế giới. Tiết kiệm nhiên liệu hơn, 737 MAX, được thiết kế cho các chuyến bay tầm trung, được cho là sẽ cạnh tranh với A320 Neo mà Airbus cho ra mắt vào tháng 12/2010, dòng máy bay nhận được hơn 1.200 đơn đặt hàng vào thời điểm đó.
Chiếc máy bay một hành lang đầu tiên của Boeing ra mắt ngày 08/12/2015 và gặt hái thành công vang dội. 737 MAX 8 là dòng máy bay có doanh số bán hàng tăng nhanh nhất lịch sử Boeing với 2.955 đơn đặt hàng trong vòng 4 năm. Được FAA bật đèn xanh vào ngày 08/03/2017, 737 MAX thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào ngày 22/05/2017 với hãng hàng không Malindo Air của Malaysia.
29/10/2018 : Tai nạn của Lion Air
Tai nạn đầu tiên cũng đến rất sớm. Một chiếc 737 MAX của hãng hàng không Lion Air của Indonesia đã lao xuống biển chỉ 10 phút sau khi cất cánh từ Jakarta, khiến toàn bộ 189 hành khách thiệt mạng. Hệ thống chống thất tốc khiến máy bay lao mạnh về phía trước 26 lần trong vòng chưa đầy 10 phút.
1 tháng sau vụ tai nạn, báo cáo sơ bộ của Cơ quan An toàn Giao thông Indonesia kết luận rằng lẽ ra máy bay không được phép bay. Ngày 06/11/2018, Boeing ngầm thừa nhận cảm biến của máy bay có thể đã gặp sự cố. Ngày hôm sau, FAA khuyến cáo các hãng hàng không trên toàn thế giới thực hiện “ngay lập tức” các sửa đổi do nhà sản xuất máy bay khuyến nghị.
10/03/2019 : Tai nạn ở Ethiopia
Ngày hôm đó, một chiếc 737 MAX của Ethiopian Airlines đã rơi chỉ vài phút sau khi cất cánh từ Addis Ababa. Toàn bộ 157 hành khách và thành viên phi hành đoàn đều thiệt mạng. Một lần nữa, hệ thống chống thất tốc bị nghi là nguyên nhân khiến mũi máy bay chúi xuống.
Thảm kịch này xảy ra chưa đầy 5 tháng sau thảm kịch của Lion Air, làm chấn động ngành hàng không. Cơ quan quản lý hàng không Trung Quốc là cơ quan đầu tiên trên thế giới đưa ra quyết định cấm bay đối với dòng máy bay này. Và ngay sau đó, châu Âu và cả Ấn Độ đều nối gót Trung Quốc. Ngày 13/03/2019, đến lượt Cục hàng không Liên Bang Hoa Kỳ cấm dòng máy bay này cất cánh.
Tháng 04/2019, FAA tập hợp một nhóm các chuyên gia quốc tế để thẩm định mức độ an toàn của 737 MAX sau khi Boeing cắt giảm gần 20% sản lượng hàng tháng. Với hy vọng cho máy bay của mình nhanh chóng cất cánh trở lại, Boeing đã đệ trình lên chính quyền Mỹ những sửa đổi đối với hệ thống chống thất tốc liên quan đến hai vụ tai nạn nói trên, song FAA đã bác yêu cầu của Boeing.
Nhà sản xuất máy bay Hoa Kỳ ngay lập tức bị thiệt hại nặng nề. Ngày 24/07/2019, Boeing công bố những số liệu tồi tệ nhất trong một quý từ khi xuất hiện trên thị trường, với khoản lỗ ròng 2,9 tỷ đô la, doanh thu giảm 35%, xuống còn 15,8 tỷ đô la. Lần đầu tiên kể từ năm 1997, doanh thu của Boeing bị âm ngay trong 6 tháng đầu năm.
12/10/2019 : Cuộc thanh lọc trong ban lãnh đạo
Vài giờ sau khi một báo cáo chỉ trích việc cấp chứng chỉ cho phép khai thác 737 MAX được công bố, Boeing tuyên bố giáng chức chủ tịch Dennis Muilenburg, được bổ nhiệm vào tháng 03/2016, xuống vị trí tổng giám đốc (CEO), và ông Muilenburg phải ra điều trần trước Quốc Hội. Phiên điều trần trước các dân biểu diễn ra rất căng thẳng. Mọi người cáo buộc ông đã để cho hành khách có mặt trên những chiếc 737 MAX của Lion Air và Ethiopian Airlines di chuyển trong “quan tài bay”.
Trong cùng tháng, Boeing sa thải Kevin McAllister, lãnh đạo cao nhất phụ trách mảng máy bay thương mại. Kiệt sức vì đối mặt với cuộc khủng hoảng này, Dennis Muilenburg cuối cùng đã từ chức vào tháng 12/2019 và được David Calhoun thay thế.
01/2020 : Việc sản xuất 737 MAX bị đình chỉ
Cùng thời điểm với sự ra đi của Dennis Muilenburg, Boeing đưa ra một quyết định triệt để vào tháng 01/2020 : đình chỉ sản xuất chiếc 737 MAX, bị cấm bay từ giữa tháng 03/2019. Cho đến thời điểm đó, tuy có giảm năng suất, song Boeing vẫn tìm cách duy trì sản xuất dòng máy bay ưa chuộng này. Việc đình chỉ sản xuất là một quyết định khó khăn vì lúc đó đơn đặt hàng đã kín đầy. Vào đầu năm 2019, Boeing có hơn 5.000 đơn hàng chờ đợi mà chỉ có 350 chiếc kiểu mới, loại hai động cơ, được giao cho khách hàng.
Việc đình chỉ sản xuất kéo dài đến tháng 05/2020. Sau đó, dòng máy bay này được sản xuất trở lại với “năng suất thấp”. Vốn bị trì hoãn trong thời gian dài, Boeing đã bật đèn xanh cho chiếc 737 MAX được thiết kế lại, thực hiện hàng loạt chuyến bay thử nghiệm vào tháng 06/2020. Nhưng hình ảnh của dòng máy bay này đã thực sự bị hoen ố. Sau 18 tháng điều tra, báo cáo của nhóm chuyên gia thuộc Hạ Viện Hoa Kỳ tiết lộ Boeing đã thất bại trong khâu thiết kế và phát triển 737 MAX cũng như bảo đảm tính minh bạch với FAA. Cơ quan này cũng bị cáo buộc thất bại trong việc giám sát và chứng nhận máy bay.
18/11/2020 : 737 MAX cất cánh trở lại
Hy vọng le lói trở lại sau 20 tháng, khi FAA dỡ bỏ lệnh cấm bay đối với 737 MAX. Khoảng 60.000 giờ điều tra và thử nghiệm được thực hiện chỉ riêng dưới sự giám sát của FAA trước khi quyết định này được đưa ra. Chưa có dòng máy bay nào phải trải qua một cuộc đại tu kỹ thuật như vậy. Về lý thuyết, 737 MAX đã trở thành một trong những dòng máy bay an toàn nhất thế giới. Điều đáng chú ý là nhà chức trách đã thực hiện một cuộc cải tổ toàn diện đối với hệ thống chống thất tốc, nguyên nhân gây ra những tai nạn của Lion Air và Ethiopian Airlines. Ngoài ra, các phi công phải trải qua một khóa đào tạo bổ sung và sách hướng dẫn bay cũng được cập nhật.
Ngày 09/12/2020, hãng hàng không Gol của Brazil đã cho 737 MAX thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên sau 20 tháng. Mọi chuyện diễn ra suôn sẻ, và dần dần, lệnh cấm bay được dỡ bỏ ở nhiều nơi, kể cả ở châu Âu vào tháng 01/2021.
04/2021 : Sự trở lại của nhiều vấn đề
Niềm hưng phấn của Boeing không kéo dài được lâu, bởi chỉ vài tháng sau khi được phép bay trở lại, nhà sản xuất máy bay lại ngưng giao cho bên mua những chiếc 737 MAX sau khi một số máy bay gặp sự cố về điện.
2 năm sau, Boeing đình chỉ việc giao một số máy bay 737 MAX vào tháng 04/2023 để giải quyết vấn đề liên quan đến chất lượng các phụ kiện không đạt chuẩn. Sau đó, vào tháng 08/2023, nhà sản xuất máy bay phát hiện một vấn đề khác của 737 MAX liên quan đến các lỗ khoan không đúng quy trình trên vách ngăn chịu áp. Cuối cùng, vào tháng 12/2023, Boeing khuyến nghị các hãng hàng không có máy bay 737 MAX kiểm tra hệ thống điều khiển bánh lái, sau khi một hãng nhận thấy một trong các máy bay của mình bị thiếu một đai ốc.
Tuy nhiên, những trục trặc nói trên không ngăn cản các hãng hàng không tiếp tục đặt mua dòng máy bay này. Ryanair đã mua 300 chiếc 737 MAX vào tháng 05/2023. Tính đến cuối tháng 12/2023, Boeing đã giao hơn 1.370 chiếc 737 MAX và nhà sản xuất máy bay đã nhận được hơn 4.000 đơn đặt hàng.
05/01/2024 : Cánh cửa bị bung, cơn ác mộng mới của Boeing
Ngày 05/01/2024, chuyến bay của hãng Alaska Airlines từ Portland, Oregon đến Ontario, California đã tránh được thảm kịch trong gang tấc khi một cánh cửa của chiếc 737 MAX 9 bị bung. Không ai bị thương nặng, nhưng chiếc máy bay cất cánh trước đó không lâu và lên đến độ cao gần 5.000 mét, đã buộc phải hạ cánh khẩn cấp.
Các cuộc điều tra được tiến hành và rất nhanh chóng, United Airlines, hãng sở hữu nhiều 737 MAX 9 nhất thế giới với 79 máy bay, đã phát hiện ra “những bu lông cần được siết chặt” trong quá trình kiểm tra các cửa thoát hiểm trên máy bay. Alaska Airlines cũng thông báo đã phát hiện “nhiều linh kiện gắn không chặt” trên một số máy bay của mình.
Hình ảnh của Boeing và nhà thầu phụ Spirit AeroSystems, sản xuất thân máy bay của tất cả 737 MAX, bị hoen ố. Và một lần nữa, Boeing phải hứng chịu những hậu quả tệ hại. 1 ngày sau vụ tai nạn đáng kinh ngạc này, FAA đã khuyến cáo rà soát ngay lập tức 171 chiếc 737 MAX 9 trên toàn thế giới, và những máy bay này bị cấm bay cho đến khi có thông báo mới. Thứ Ba ngày 09/01, cổ phiếu của Boeing giảm 9% trên thị trường chứng khoán New York.
Trong cuộc họp tại nhà máy của tập đoàn ở Renton, bang Washington, CEO của Boeing, David Calhoun, thừa nhận có “sai sót” và hứa sẽ giải quyết vấn đề này “một cách hoàn toàn minh bạch ở mọi giai đoạn của quy trình”.
