2022: Một năm đầy bất trắc
Đăng ngày: 04/01/2022
Trọng Thành
Nước Pháp ngày đầu tiên học sinh đi học trở lại, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh với biến thể Omicron, là chủ đề chính của đa số các nhật báo Pháp hôm nay, 04/01/2022. Chính phủ Pháp cố gắng không đưa ra các biện pháp siết chặt quá mức trong bối cảnh đầy bất trắc hiện nay. Đầy bất trắc cũng là dấu hiệu chính của năm mới 2022 vừa mở ra.
Nhật báo Kinh tế Les Echos chạy tựa trang nhất : « 10 hiểm họa lớn đe dọa thị trường thế giới ». Đó là « lạm phát vượt tầm kiểm soát » (lạm phát vốn đã ở mức cao nhất từ 20 năm nay đối với đồng euro, cao nhất từ gần 40 năm với nước Mỹ), đại dịch Covid có thể làm tê liệt các chuỗi cung ứng toàn cầu, chính sách tiền tệ siết chặt quá mức, tăng trưởng Trung Quốc chững lại mạnh, lãi suất tín dụng tăng vọt, cổ phiếu của các tập đoàn công nghệ lớn sụt giá mạnh, thiếu hụt nguyên nhiên liệu, khủng hoảng năng lượng, sụp đổ của các đồng tiền điện tử khiến thị trường tài chính bị khủng hoảng dây chuyền…
« Hai điều chắc chắn » trong năm đầy bất trắc
Xã luận Les Echos, nhan đề « Covid : Các thị trường và tình hình bình thường mới », mở đầu với nhận định : « Đối với các thị trường, nếu như năm 2020 là năm khủng hoảng, 2021 là năm hồi phục, thì 2022 là năm bất trắc ». Đầu tháng Giêng, viễn cảnh tương lai mờ mịt : « Chứng khoán đang ở mức cao nhất, nhưng cũng chính vào thời điểm này, một tín hiệu xấu nhỏ cũng có thể khiến một trận đại cuồng phong có thể bùng lên. Lạm phát không chỉ trở lại, mà có nguy cơ bùng phát bất cứ lúc nào. Các biến thể mới của virus corona, ít gây chết người hơn, nhưng lây lan dễ hơn, có thể làm chao đảo đà hồi phục kinh tế ».
Theo Les Echos, nền kinh tế thế giới đang bước vào giai đoạn đầy bất trắc. Có hai điểm « chắc chắn » ẩn dưới tình hình đầy bất trắc hiện nay mà các nhà đầu tư cần phải đặc biệt chú ý. Thứ nhất là « giá tín dụng » hay nói cách khác lãi suất cho vay sẽ gia tăng, và đây sẽ là một xu thế kéo dài, không chỉ với các gia đình khi vay tiền mua nhà, mà cả đối với các doanh nghiệp và chính quyền các nước. Thứ hai là giá nguyên liệu gia tăng, từ khí đốt đến kim loại, cũng như sản phẩm nông nghiệp. Biến đổi khí hậu làm mùa màng trở nên thất thường hơn. Nhu cầu tái khởi động nền kinh tế, cuộc chuyển đổi sang nền kinh tế Xanh khiến giá năng lượng tăng cao… Theo Les Echos, hai điểm « chắc chắn » trên đây có thể sẽ kéo dài.
2022, « năm thách thức với các nhà dự báo »
Giai đoạn kinh tế đầy bất trắc hiện nay, trong bối cảnh Covid, lại càng bất trắc hơn khi đi kèm với những bất trắc địa chính trị, với các quan hệ quốc tế đang trở nên căng thẳng hơn. Le Monde có bài thời luận đáng chú ý có tựa đề « 2022, năm thách thức với các nhà dự báo », của nhà báo Jean-Michel Bezat. Thách thức rõ ràng đầu tiên được nhà báo Le Monde nhấn mạnh là Diễn đàn của giới chóp bu kinh tế thường niên toàn cầu nổi tiếng ở Davos, dự kiến diễn ra từ 17 đến 21/01, đã phải hoãn đến đầu hè.
Thay cho Diễn đàn của Davos là một hội nghị trực tuyến bàn về « các giải pháp cho những vấn đề khẩn cấp trước mắt ». Ý định thì rõ là tốt, nhưng theo Le Monde, không dễ đề ra các giải pháp trong bối cảnh « mờ mịt » hiện nay. Bài phân tích « 2022, năm thách thức với các nhà dự báo » nhắc lại biến cố bất ngờ trong năm vừa qua diễn ra tại Trung Quốc, nhưng để lại các tác động dây chuyền đến toàn bộ kinh tế thế giới, khi Bắc Kinh đóng cửa một trong những cảng container lớn nhất thế giới hồi giữa tháng 8, nhân danh chính sách Zero Covid. Tuy nhiên, năm 2021 cũng đã là năm mà phục hồi kinh tế trở lại mạnh hơn nhiều so với dự đoán. Không thể loại trừ những bất thường theo hai chiều đối nghịch, tiêu cực hay tích cực như vậy, tương tự trong năm nay.
« Công Cuộc Tái Khởi Động Vĩ Đại » của Davos hoàn toàn bị chôn vùi
Theo Le Monde, những hiểm họa lớn với thế giới trong năm 2022 sẽ là lương thực, bạo động do đói, vì giá thực phẩm tăng vọt, có thể tái diễn và gây rối loạn nhiều quốc gia, như điều xảy ra tại Trung Đông năm 2011. Về mặt chính trị, nhiều bất ngờ có thể xảy ra, như phe Cộng Hòa Mỹ kiểm soát được đa số tại Hạ Viện trong cuộc bầu cử cuối năm 2022, khiến chính quyền Biden bị tê liệt. Việc Iran sở hữu được vũ khí hạt nhân dẫn đến một cuộc tấn công phủ đầu của Mỹ-Israel. Can thiệp quân sự của Nga tại Ukraina đẩy Liên Âu và NATO vào chân tường. Bắc Kinh có thể tấn công Đài Loan để trắc nghiệm phản ứng của Hoa Kỳ.
Cũng như Les Echos, Le Monde nhấn mạnh đến việc thế giới đang bước vào giai đoạn gọi là « bình thường mới » (« The new normal »). Bình thường mới là diễn đạt của tuần báo Anh The Economist. Điều đó có nghĩa là giai đoạn mà « tính không thể dự đoán đã trở thành điều bình thường ». Bài viết khép lại với nhận định châm biếm : Không ai đợi đến Diễn đàn Davos của giới chóp bu kinh tế toàn cầu sang năm để bắt đầu một Công Cuộc Tái Khởi Động Vĩ Đại (« Great Reset »), như lãnh đạo của Diễn đàn Davos từng đề xuất đầy hứng khởi hồi tháng 5/2020, vào đầu đại dịch Covid.
Những bất trắc địa chính trị lớn
Về những bất trắc địa chính trị của năm tới, cũng như Le Monde, ngoài nguy cơ Nga xâm lược Ukraina, đảng Cộng Hòa Mỹ kiểm soát trở lại Hạ Viện, Les Echos chú ý đến việc Tập Cận Bình đang trên đà thâu tóm toàn bộ quyền lực. Nhiệm kỳ chủ tịch luân phân Liên Âu của nước Pháp cũng được Les Echos ghi nhận như diễn biến đầy bất trắc, bởi đây là lần đầu tiên Pháp làm chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu đúng vào lúc diễn ra cuộc tranh cử tổng thống.
Chính phủ ba đảng của nước Đức vừa được thành lập sẽ phải qua những thử thách đầu tiên, liên quan đến việc đối phó với dịch bệnh. Chính phủ Olaf Sholz phải có được một đa số rộng rãi tại Quốc Hội mới có thể thông qua được các luật cần cho việc giã từ năng lượng hóa thạch.
Thế giới căng thẳng, 5 cường quốc thỏa thuận chống phổ biến hạt nhân : Bước đi đúng
Bối cảnh thế giới đầy bất trắc có thể là điều khiến các cường quốc hướng đến một số đồng thuận trong các vấn đề căn bản mang tính sống còn của nhân loại. Nhật báo Công Giáo La Croix có bài xã luận : « Vũ khí hạt nhân, cục diện thay đổi ». Hôm qua, năm quốc gia thành viên Hội Đồng Bảo An ký cam kết « chống phổ biến vũ khí hạt nhân » với khẳng định « không ai có thể chiến thắng trong cuộc chiến hạt nhân, và không bao giờ được để xảy ra một cuộc chiến tranh hạt nhân ».
La Croix khẳng định trước hết công chúng có thể đón nhận sáng kiến nói trên của Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nga, Pháp và Anh, với « sự hoài nghi ». Nhật báo Công Giáo khẳng định việc này có thể được nhìn nhận như một thái độ vô liêm sỉ cực điểm, tương tự như việc một nhà sản xuất rượu vừa sản suất rượu, vừa quyết định khởi động chương trình chống rượu. Quyết định nói trên của năm cường quốc hạt nhân cũng có thể xem như một thủ đoạn mang tính chiến thuật, được đưa ra vào thời điểm đàm phán hạt nhân với Iran vừa khởi sự, và chỉ ít ngày trước hội nghị thứ 10 về không phổ biến vũ khí hạt nhân, như một cam kết giúp đảm bảo thành công của hội nghị.
Tuy nhiên, sáng kiến của 5 thành viên thường trực Hội Đồng Bảo Anh cũng có thể được nhìn nhận theo một cách nhìn lạc quan không ngây thơ. Đó là coi « đây là một bước đi đúng hướng đúng nhằm giảm bớt căng thẳng trong quan hệ quốc tế ». Nước Pháp, quốc gia điều phối sáng kiến này, khằng định rằng mục tiêu cuối cùng mà hướng đến một thế giới « không vũ khí hạt nhân ». Như vậy, điều đó có nghĩa là trong lĩnh vực này, « dù sao thì vẫn còn không gian cho một cơ chế đa phương ».
La Croix hy vọng, là với lập trường kiên quyết của chính phủ Đức trong việc chống vũ khí nguyên tử, và một trong những trục chính của ngoại giao Vatican là cấm hoàn toàn vũ khí hạt nhân, mục tiêu thế giới giã từ vũ khí hạt nhân « không còn thuộc về chuyện viễn tưởng nữa, mà nay là điều có thể ».
Việc các cường quốc nguyên tử hướng đến từ bỏ vũ khí hạt nhân có thể coi đã có một bước tiến nhỏ, mang tính biểu tượng, nhưng chạy đua vũ trang thì hoàn toàn không. Nhật báo kinh tế Les Echos có bài « Chạy đua vũ khí siêu thanh sẽ thiết lập lại bản đồ an ninh toàn cầu ».
